· İnvaziv servikal kanser çoğunlukla “skuamöz” histolojidedir. “Adenokarsinom”lar da giderek yaygınlaşmaktadır ve bazı serilerde lezyonların %20’den fazlasını oluşturmaktadır. Adenoskuamöz, berrak hücreli ve küçük hücreli nöroendokrin histolojiler nadiren görülmektedir.
· Erken evre servikal kanserli hastaların çoğu asemptomatik olmalarına rağmen, büyük (ve ileri evre) tümörlü olgular vajinal akıntı, vajinal kanama (özellikle postkoital kanama) ile pelvis, sırt veya kalça ağrısı gibi semptomlara sahiptir. Bacak ödemi ve üreteral obstrüksiyon ileri evre hastalığı işaret eder.
· Tanının konulmasından sonra, dikkatli ve tam bir evreleme çalışması yapılmalıdır. Hastalığın yaygınlığının değerlendirilmesi, tedavi planlaması ve prognoz açısından büyük önem taşır.
· FIGO (The International Federation of Gynecology and Obstetrics) evreleme sistemi kullanılmalı, fakat metastaz taraması FIGO’nun kısıtlayıcı önerileriyle sınırlandırılmamalıdır. FIGO, 60 yıldan daha fazla süredir jinekolojik kanserlerin evrelemelerini tanımlamaktadır. Kanser evresi, tedavi öncesi dönemdeki tanı anında hastalığın yaygınlığını tanımlar. FIGO evrelemesi, klinik deneyimi ve tedavi sonuçlarını kıyaslamak amacıyla dünya çapında kullanılmaktadır.
· Serviks Kanseri Evreleri:
Evre I-Servikse sınırlı karsinom (IA- Derinliği 5 mm ve genişliği 7 mm ile sınırlı mikroskopik -yani preklinik- lezyonlar ; IB- Servikse sınırlı klinik lezyonlar veya evre IA’dakinden daha geniş preklinik lezyonlar). Evre IA da kendi içinde IA1 (derinliği 3 mm’den az) ve IA2 (derinliği 3-5 mm) olarak, Evre IB hastalık da IB1 (4 cm’den küçük) ve IB2 (≥4 cm) olarak alt gruplara ayrılır.
Evre II- Servikal karsinom uterusa yayılmıştır fakat pelvik duvar veya alt 1/3 vajina tutulumu yoktur (IIA- Aşikar parametrial tutulum yoktur; IIB- Parametrial tutulum vardır)
Evre III- Servikal karsinom alt 1/3 vajinaya (IIIA) veya pelvik duvara (IIIB) yayılmıştır. Hidronefroz IIIB kabul edilir.
Evre IV- Karsinom gerçek pelvisi geçmiştir. Klinik olarak komşu organlara (rektum ve mesane mukzasına) yayılmıştır (IVA) veya uzak organ tutulumu vardır (IVB).
· Mikroinvaziv (Evre IA1) hastalığa sahip olgular, genellikle kon biopsi (konizasyon) veya basit (tip 1) histerektomi ile tedavi edilir. Evre IA2 hastaların tedavisi, radikal histerektomi ve pelvik lenfadenektomi ile yapılır. Bu hastaların çoğu, modifiye radikal histerektomi (Klass II) ile yeterli şekilde tedavi edilebilirken, lenfovasküler alan tutulumu (Lenfovasküler invazyon-LVI) ve büyük tümörü olan olgular geleneksel radikal histerektomiden (Klass III) fayda görürler. Lenfovasküler alan, servikal stroma içindeki küçük endotel döşeli kapillerler ya da lenfatik damarlardır. Cerrahi örneklerin histolojik incelemesinde, tümör hücreleri ya da tümöral hücre kümeleri kimi zaman bu damarlar içinde görülebilir. Bu lenfovasküler alanların tümörle invazyonu (yani LVI+ olması) genellikle artmış nodal metastaz riski ve kötü prognoz ile ilişkilidir.
· Türkiye’de ve Dünyada evre IB1 ve IIA servikal kanserli olguların çoğu radikal cerrahi ile tedavi edilir. Daha ileri evre ve büyük tümörlü olgular genellikle radyoterapi ve kemoterapi ile tedavi edilir.
· Cerrahi riski yüksek olan olgularda radyoterapi ve/veya kemoterapi uygulanır. Radyoterapiye karşılık cerrahi tedavinin temel avantajı, özellikle genç hastalarda overyan fonksiyonların korunmasıdır. Ayrıca cerrahi tedavi sorası üst vajinal stenoz ve disparoni riski de daha düşük olmaktadır.
· Mesane ve rektal disfonksiyon ile nadiren görülen fistül oluşumu, cerrahi ve radyoterapi sonrası oluşabilir. Cerrahi komplikasyonlar perioperatif periyodda oluşma eğilimindeyken, radyoterapiye bağlı yan etkiler ve komplikasyonlar çoğunlukla daha geç dönemde ortaya çıkmaktadır.
· Servikal kanserin radikal cerrahisi, eğitim, deneyim ve iyi bir ekip desteği gerektirir. İyi eğitim almış ameliyathane personeli, cerrahi asistanları, anestezi ekipi ile gerektiğinde radyolog, yoğun bakım personeli ve konsültan hekimler hasta bakım ekibinin bir parçası olarak gerekmektedir.
· Operabl (ameliyat edilebilir) serviks kanserinde primer hastalığın uygun şekilde çıkartılmasına (yani radikal histerektomiye) ek olarak pelvik lenf bezleri de çıkartılır. Pelvik lenfadenektomi sırasında büyük damarların, önemli sinirlerin ve üreterin zedelenmemesi çok önemlidir.
· Evre IB servikal kanser için radikal histerektomi uygulamasında, rutin olarak paraaortik lenfadenektomi yapmamaktayız. Ancak, varsa sadece palpabl aortik lenf nodları çıkarılarak frozen kesit incelemeye göderilir. Eğer aortik lenf nodlarında metastaz saptanır ise cerrahi prosedür bırakılmaktadır.
· Servikal kanser, her iki yana da yayılabilen ve belki birden fazla lenfatik yolla yayılma özelliği olan orta hat yerleşimli bir tümör olduğundan, sentinel lenf nodu konseptinin bu kanser için uygulanabilirliği henüz kanıtlanamamıştır. Sentinel nod, primer kanserin lenfatik metastazları içinde ilk tutulan lenf nodudur. Sentinel lenf nodu konsepti, lenf nodu metastazlarının düzenli ve adım adım bir progresyon gösterdiğini ve böylece ilk (veya sentinel) nod negatif ise diğer nodların kanser tarafından tutulmadığını savunur.
· Servikal kanser için radikal histerektomi, klasik abdominal, vajinal (Schauta) veya total laparoskopik yaklaşımlar kullanılarak yapılabilir. Her bir tekniğin avantajı ve dezavantajı bulunmaktadır. Fakat genel sağkalım hepsi için benzer bulunmuştur. Kullanılan temel teknik hepsinde aynıdır.
· Son yıllarda Dargent tarafından, fertilite koruyucu radikal trakelektomi ile laparoskopik lenfadenektomi tekniği tanımlanmıştır. Fertilitenin korunması istenen evre IA ve erken evre IB1 tümörlü hastalar bu teknikle başarıyla tedavi edilmiş ve kür oranları daha radikal cerrahilerle benzer bulunmuştur. Dargent operasyonu sonrası binlerce başarılı gebelik rapor edilmiştir.
NOT: Bu sayfada “Serviks Kanseri” ile ilgili sınırlı ve yüzeysel bir bilgi verilmiş olup konu hakkında kısa bir fikir edinilmesi hedeflenmiştir.